Diyarbakır’da tekstil sektörü türbülansta

Fason üretiminin Ortadoğu ülkelerine kayması nedeniyle Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB’de 20 fabrika üretimi durdurdu; 7 bin olan istihdam sayısı 5 bine kadar geriledi.

Son yıllarda Mısır, Bangladeş, Cezayir ve Fas gibi ülkelerin fason üretimiyle ilgili girişimcilere tanıdığı imkanlar, Avrupa’daki hazır giyim üreticilerinin bu ülkelere yönelmesi, Türkiye’deki tekstil ve hazır giyim sektörünü bitirme noktasına getirdi. Bu durumdan olumsuz etkilenen Diyarbakır Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde 20 fabrika üretimi durdururken, onlarca firmada üretim kapasitesi düştü. Tekstil OSB’de 7 bin olan istihdam sayısı ise 5 binlere düştü. Güneydoğu Ekspres’e konuşan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya, bakanlık nezdinde yaptıkları görüşmelerin olumlu sonuçlandığını belirterek, firmaların bu durumdan etkilenmemesi adına önerilerde bulundu.

UMUT OLARAK KURULDU, ŞİMDİ CAN ÇEKİŞİYOR

Diyarbakır’da 2021 tarihinde büyük umutlarla üretim faaliyetine başlanan ve Türkiye’de ilk olan Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, kurulduğu yılda 67 firma olarak üretime başladı. Üretim faaliyetiyle birlikte Avrupalı büyük hazır giyim markalarının da ilgi gösterdiği Tekstil İhtisas OSB, kısa sürede 12 bin kişinin istihdam edildiği tekstil üretim merkezi haline geldi. İstanbul ve batıda üretim makinelerin buraya taşıyan firma sahipleri, 6. teşvik bölgesi imkanlarından yararlanarak, burada faaliyet göstermeye başladı. Ancak son günlerde yaşanan küresel ekonomik kriz, Mısır, Cezayir, Fas ve Bangladeş gibi ülkelerin tekstilde fason üretimi yapan yatırımcılara tanıdığı imkanlar sonucu Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB, can çekişmeye başladı. 12 bin olan çalışan sayısı geçtiğimiz yıl 7 bine düşerken, son kriz dalgasıyla birlikte 20 fabrikada üretim dururken, onlarca fabrikada ise üretim kapasitesi düşürüldü. Son olarak çalışan sayısı da 7 binden 5 bine düştü.

TÜRKİYE’DEKİ MALİYETLER ÇOK YÜKSEK

Diyarbakır’daki tekstil üreticileri, Mısır, Bangladeş, Cezayir ve Fas gibi ülkelerde işçi maliyetlerinin 200 ila 400 dolar civarında olduğunu belirterek, “İstanbul’daki tekstil fabrikalarında çalışan bir işçinin maliyeti 1250 dolar. Diyarbakır’da ise 1000 dolar. Bu miktara işçinin maaşı da dahil. Söz konusu ülkelerde elektrik, doğal gaz, arsa, kira ve işçi ücretleri çok düşük. Ama Türkiye’de ve Diyarbakır’da çok pahalı. Buradaki fabrikalarda asgari ücretle çalışan işçiler de rahat değil. Psikolojik olarak kendilerini işe veremiyor. Döviz kuru da çok önemli. Daha önce döviz kurunun frenlenmesi, fason üretimi yapan yatırımcıyı iflasın eşiğine getirdi. Zara gibi büyük bir firmayı düşünün. Bir dolar farkıyla fazla alacağı üründe Zara, yıllık ürün sayısını da düşündüğümüz zaman sadece bir firma yüz milyon dolarlar kaybedebilir, kazanabilir. Firmalar kaybedeceği işlere girmez. Türkiye’deki üretimin diğer ülkelerden tek farkı kaliteli üretimi. Yani arada 10 puanlık bir fark olsa bile büyük markalar yine de Türkiye’yi tercih eder. Ama aradaki fark çok fazla. Bakanlığın ve yetkililerin acilen bu duruma el atması lazım. Tekstil merkezi haline gelen Diyarbakır’da üretimin devam etmesi adına büyük marka ve firmalarla görüşmeler yapılabilir. Bir kaç büyük firmanın Diyarbakır’a gelmesi, her şeyi tersine çevirebilir” dedi.

20 FİRMA ÜRETİMİ DURDURDU

Oda olarak, Tekstil İhtisas OSB yönetiminde yer alan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya, 74 fabrikanın yer aldığı Tekstil İhtisas OSB’de 20 firmanın sıkıntı yaşadığını doğruladı. 20 firmanın üretimini durdurduğunu belirten Kaya, “Tekstil İhtisas OSB’de 74 fabrikamız, işletmemiz var. Bu aşamada imalatını durduran diyelim halen personelini çalıştırıyor bir kısmı; 20 firmada sıkıntı var. Bu sadece Diyarbakır Tekstil OSB sorunu değil. Türkiye hazır giyim sektöründe çok önemli büyük sorun var. Kur farkından kaynaklanan ve ihracatçıları olumsuz etkileyen bir sorun. Kur farkıyla birlikte asgari ücretin, büyük firmaların fason üretimi yapan, kendi markalarını üretmeyen büyük firmalarını yurt dışına taşımalarından kaynaklanan bir sorun yaşanıyor. Bu konuda da doğrusu bizler de tekstil yönetim kurulu üyesiyiz oda olarak” dedi.

Tekstil sektörüne canlılık kazandırmak adına çok önemli çalışma ve girişimlerde bulunduklarını anlatan Kaya, şöyle konuştu:

“Sektörü destekleme, yine tekstil sektöründe dönüşüm sağlayabilecek çalışmalar yapıyoruz. Son çıkan teşvik yasasından kent bazlı bazı sektörler, özel destek alacak. Kentimizle ilgili tekstil sektörünün biraz daha katma değer ürünler üretmesini, kentimizde desteklenir hale getirdik. İkincisi aynı teşvikte özellikle İstanbul’daki 1. bölgedeki,  emek yoğun sektörler, işte tekstil bunlardan biridir. Bunların 6. bölgeye taşındıkları takdirde, bunlara özel destekler verilecek. Bu da yürürlüğe girdi. 1 ve 2. bölgede şu anda emek yoğun sektörler kendi aralarında taşınma ile ilgili tartışıyor. Bizim de sanayi alt yapımız çok uygun. Tekstil İhtisas OSB, yaklaşık bin dönüme yakın yeni sanayi parsellerinin tapusunu aldık, hazır yani 2. ilave OSB. Yerimiz hazır olduğu için de hızlı bir şekilde, özellikle taşınmak isteyen hazır giyim sektörünü de buraya getireceğiz.”

KENDİ MARKALARINI ÜRETENLERE DESTEK

Fason yerine firmaların kendi markalarını üretmelerinin teşvik edilmesi gerektiğini savunan Kaya, “İşte fason üretim yerine, kendi markalarını üretecek firmaları desteklemek lazım. Kendi markalarını üreten firmalarda sorun yok. Sadece finansa erişim konusunda bir sorun var. Geçtiğimiz günlerde bakan geldiğinde kendisine ilettik. Faiz oranları düşmediği sürece bunlar da üretim konusunda istedikleri seviyeye gelemezler. Kendi öz kaynaklarıyla üretime devam etmek zorundalar” şeklinde konuştu.

12 YILI DOLAN FİRMALARA 3 YILLIK UZATMA

12 yılı dolan firmaların, teşvik ve devlet imkanlarından yararlanma sürelerinin 3 yıl uzatıldığını aktaran DTSO Başkanı Mehmet Kaya, “Tekstil İhtisas OSB’de 7 bin civarında olan istihdam sayımız, 5 bine düştü. Kur farkıyla oynama şansımız yok, asgari ücreti düşürmek gibi şansımız yok. Devletten destek talep ediyoruz ama bizim 1. bölgeden markaları buraya taşıma gibi çalışmamız olur. 2. teşvik de, tekstilde dönüşüm yapmak isteyen firmalara, yeniden bir destek verme süreci yapılabilir. Firmalar da özel kumaş üretimi gibi bunların birçok çeşidi var. Ayrıca bölgemizde 12 yılı dolan teşvik süresi dolan tekstil firmalarına da 3 yıllık uzatma süresi verildi. Teşvikten yararlanacaklar. Bir önceki bakan geldiğinde talep etmiştik. Son olarak gelen bakan bunu kabul ettiklerini açıkladı” ifadelerini kullandı.