ÖZEL | Dünyaya nam salan Derik Zeytini’nin hikayesi

ŞERİFE DENİZ/ABORİ

Akdeniz ikliminin geçiş bölgesinde yer alan Mardin’in Derik ilçesi, zeytin cenneti olarak kabul ediliyor. İlçenin etrafı bölgede yaşayan ailelerin % 50’si tarafından yetiştirilen zeytin ağaçlarıyla çevrelenmiş. İlçenin girişinde belirgin olarak kendini gösteren zeytinlikler, Derik’in simgesi adeta. Daha önce bölgede yaşayan Ermeniler tarafından ekildiği belirtilen zeytinlikler, ilçenin en önemli geçim kaynağı. Bölgede 50 bin dekara yayılmış yaklaşık 1 milyon 750 bin zeytin ağacı bulunuyor. Zeytinler, ilaç ve gübre kullanılmadan organik bir şekilde yetiştiriliyor. Batı bölgelerinde birçok yerde 3’ü geçmeyen zeytin çeşidi bulunurken, Derik’te 10 çeşit zeytin yetişiyor.

“KADINLAR EMEĞİNİN KARŞILIĞINI ALAMIYOR”

Zeytinlerin yetiştirilmesi, bakımı ve toplanmasında ana aktörlerin kadınların olduğunu görüyoruz. Yılın büyük bölümünü bahçelerde geçiren kadınlardan Şerife Önemli, Abori’nin “Sadece kadınlar mı çalışıyor?” sorusuna, kadınların emeğini, “Her zeytin ağacının üstünde bir kadının saçları bulunur” sözleriyle betimliyor.

“FABRİKA KURULSUN” TALEBİ

Kadınlardan Çaçan Tanrısever, 7 dönüm zeytinliklerini olduğunu ve tek geçim kaynaklarının zeytin olduğunu belirterek, toplama işlerini gelini ve kızıyla yaptığını anlatıyor. Zeytini sulama, toplama, kırma ve satışa hazır hale getirdikleri sürenin kendileri için uzun bir emek süreci olduğunu dile getiren Tanrısever, “Su sorunu yaşıyoruz. Kuyu açılmasını talep ediyoruz. Bu yıl yağmur yağmadı, bu da olumsuz etkiledi. 7 çocuğum var. Başka geçim kaynağımız yok. Burada bir fabrika olsaydı tek fiyatla tek elden satardık. Elden satınca hatır, gönül indirimi çok yapılıyor. Buraya fabrika yapılmasını istiyoruz” diyor. Üreticilerden Şerife Önemli ise, zeytinlerinin organik bir şekilde yetiştirilmesine rağmen çok ucuza sattıklarını belirterek, şöyle devam ediyor: “Emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Her zeytin ağacının üstünde bir kadının saçları bulunur. Emekleri bu kadar çok. Zeytinlerimizin kalitesi çok iyi. Geçen yıl zeytin yağı yapmak için Viranşehir’e gittik. Zeytin burada yetişiyor ama işletmek ve satmak için imkanlar yaratılmıyor. Devlet ve yerel yetkililerden bunun için destek bekliyoruz.”

2008’de kurulan Mardin Zeytin Üreticileri Birliği Başkanı Erkan Doğan, Derik Zeytininin hak ettiği değeri görmediğini ifade ederek, en büyük problemlerinin fidanı çoğaltmak olduğunu söyledi. Doğan, bu konuda devlet ve yerel yöneticilerden beklentilerinin olduğunu dile getirdi.

En önemli çeşit olan Derik halhalı, damak tadı ve yağ asit oranı yüzde 0.8 ile kalitesi onaylanmış, Zoncuk, Güleki, Kejık, Belloti, Mazi, Ğurseki, Melkebazi, Melemeli ve Ağliş gibi isimlerini sayacağımız 10 çeşit zeytin yetişiyor.